Հրատարակելով սույն աշխատանքը՝ նպատակ ունենք խրախոսել ստեղծագործական հակում ունեցող դպրոցականներին՝ ակնկալելով նրանցից բանավոր ու գրավոր խոսքի զարգացում, գրական ու գրաքննադատական նոր ստեղծագործությունների արարում ու հաջող մուտք դեպի գրական աշխարհ։
Գեղամա աշխարհ
Շիրվանզադեն հայ գրականության խոշորագույն ներկայացուցիչ է: Նա պատկերել է իր ժամանակն ու մարդկանց և հայ գրականությունը հարստացրել բազմաթիվ կերպարներով:
Շիրվանզադեն գրել է բազմաթիվ պատմվածքներ. դրանցից նշանավոր է ‹‹Արտիստը››, այն մի լուռ ողբերգություն է` թաքնված առօրյայի աղմուկի մեջ: Դա պատմություն է մարդու մասին, որի միակ հարստությունը իր հոգին էր, մի հոգի, ով վառվում է արվեստի կրակով` լուսավորելով ուրիշներին, բայց երբեք չտաքացնելով սեփական կյանքը: Արտիստը ոչ թե պարզապես երաժիշտ է, այլ հոգևոր ճանապարհորդ, որը իր սակավ վաստակով և անվերջ նվագով փորձում է պահել արժանապատվությունը մի աշխարհում, որտեղ արվեստը շքեղություն է, իսկ մարդը` հաճախ անտեսված ստվեր: Պատմվածքի գլխավոր հերոսը` խեղճ, կուրծքը փոքր-ինչ ներս ընկած, գունատ արտիստն էր. մի մարդ է, որ չունի ո’չ տուն, ո’չ ընտանիք, ո’չ բարեկեցիկ վիճակ: Նրա կյանքը նման է հին ջութակի խեղճ ձայնին` դողացող, բայց անասելի տաք: Նա շրջում է փողոցներում, սրճարաններում, խաղատների մուտքերի մոտ, նվագում մարդկանց համար, ովքեր հաճախ անցնում ու գնում են` չգիտակցելով, որ իրենց կողքով անցնում է մի ողջ հոգևոր աշխարհ: Արտիստը ապրում է մենակ, բայց այդ մենությունը համբերում է գունաթափված հույսով. գուցե մի օր ինչ-որ մեկը կլսի ո’չ թե իր ջութակի ձայնը, այլ իր սրտի մեղեդին: Պատմվածքում կարևորվում է նաև երաժիշտը` այն մարդը, որը միակն է, ով մի պահ կանգ է առնում և տեսնում արտիստի հոգևոր մեծությունը: Նա ո’չ թե պարզապես լսում է երաժշտությունը, այլ լսում է մարդու ցավը: Այս փոքրիկ դրվագը ցույց է տալիս, որ անգամ ամենադաժան իրականության մեջ միշտ կա մեկը, ով կարող է ճանաչել, տեսնել արտիստի լույսը, թեկուզ այդ լույսը շատ թույլ է ու խոնարհ: Շիրվանզադեն պատմվածքի ընթացքով մեզ տանում է դեպի անխուսափելի ողբերգություն: Արտիստի մահը դառնում է ո’չ թե միայն մի անտուն մարդու մահ, այլ ամբողջ մի չգնահատված գեղեցկության անկում: Նրա մարմինը բարձրացնում են շքեղ կառքով`այն նույն հասարակության մարդիկ, որոնք կենդանության օրոք նրան գրեթե չէին նկատում: Եվ այդ ջրասույզ պահը դառնում է ամենադաժան հակադրությունը. մարդը ողջ կյանքում ապրեց աղքատ ու անտեսված, բայց մահը նրան բերեց մի այնպիսի պատիվ, որին նա արժանի էր կյանքի ընթացքում:
Արտիստի մահվան տեսարանն ունի խորը խորհրդանիշ. արվեստը հաճախ գնահատվում է միայն այն ժամանակ, երբ արդեն չի խոսվում: Նրա լուռ, անշունչ մարմինը դառնում է հայելի, որտեղ արտացոլվում է հասարակության անտարբերությունը, նրանց կեղծ բարոյական չափանիշները: Այս պատմվածքը ոչ միայն մարդու ողբերգության մասին է, այլ արվեստի զորության, նարդկային ներաշխարհի նրբության և այն ճշմարտության, որ իրական գեղեցկությունը հաճախ ապրում է ամենախոնարհ մարդկանց մեջ:
Արտիստի կերպարը մեզ հիշեցնում է`մարդը մեծ է ո’չ թե իր հարստությամբ, այլ իր ոգով: Եվ արվեստը երբեք չի մեռնում. անգամ եթե այն կրողը հեռանում է, նրա նվագը մնում է մարդկանց սրտերում` որպես մեղեդի, որին, գուցե, կյանքի ընթացքում չենք հասցնում ականջ դնել:
Լևոնին հանել են ջրից նավաստիները, ‹‹Խերսոն›› շոգենավի տակից, որ երկու շաբաթից հետո նրան պիտի տաներ Իտալիա՝ արվեստի ոլորտում ավելի կայանալու և բարձրանալու…
Ցավոք, նրա վեհ երազանքը, որը արվեստը պաշտող մարդուն պետք տաներ հոգու ճախրանքների ճանապարհով, մնում է անկատար։
Վիկա Մուրադյան
Վարդենիկ գյուղի Ռիչարդ Հովհաննիսյանի անվան թիվ 1 հիմնական դպրոցի 8-րդ դասարանի աշակերտ